Bu kitap, maddeci diyalektiğin başlıca kategorilerini ve yasalarını ele alıyor. Diyalektiğin kategorilerinin ve yasalarının içeriğini ortaya koyarak, özgül felsefi bir kuram olarak diyalektik maddeciliğin özünü açıklamaya çalışıyor.
Diyalektik maddecilik, varlığın genel biçimlerini, gerçekliğin genel bağlantılarını ve gerçekliğin insanların bilincine yansıma yasalarını inceler. Felsefi yorumun, gerçekliğin evrensel özelliklerinin ve bağlantılarının bilince yansımasının temel biçimleri ile bilgilenmenin gelişim ve işlerlik yasaları, diyalektiğin kategorileri ve yasalarıdır. Felsefi kuramın zorunlu öğeleri olarak bu kategori ve yasalar ideolojik, bilgi-kuramsal ve yöntem bilimsel bir işlevi yerine getirirler. Diyalektiğin kategorileri ve yasaları, bilgilenme sürecinin gelişim ve işlerlik biçimlerini ve basamaklarını, düğüm noktalarını oluştururlar. Bunların özümsenmesi bilme yetisinin, doğru düşünmenin gelişmesini sağlar; düşünce düzeyini yükseltir ve yaratıcı olanakları genişletir. Bütün bunlar, diyalektik kuramın, onun kategorilerinin ve yasalarının derin bir incelemesinin zorunluluğunu ortaya koyar.
Bu yapıtta, yazar, bu görevi yerine getiriyor. Kategorilerin ve yasaların içerdiği bilgi-kuramsal, yöntem bilimsel ve ideolojik işlevleri göstermeye çalışıyor; onları gerçekliğin evrensel ilişkilerinin ve özelliklerinin yansıma biçimleri; toplumsal bilgilenmenin biçimleri ve basamakları, bilgilenmenin diyalektik yönteminin ve gerçekliği dönüştürmenin ilkeleri olarak çözümlüyor. Böylece, insanların kuramsal ve pratik etkinliğinde diyalektiğin kategorilerinin ve yasalarının oynadığı önemli role vurgu yapıyor.