Hayvanlara Övgü
Hayvan hakları savunuculuğunun tohumlarını atan metin.
Montaigne Denemeler’in bu bölümünde insanın üstün niteliklerle donatılmış olduğu kabulüne ve hayvanlar üzerinde tahakküm kurmanın meşru görülmesine meydan okuyor.
Michel de Montaigne’in 16. yüzyılda kaleme aldığı Denemeler, insanlığın ortak birikiminin temel eserlerinden biri olarak hümanizmin doğuşuna tanıklık eder. Rönesans’la birlikte insan aklı, düşünceye ve iradeye ket vuran dogmalardan kurtulur. Denemeler’in Hayvanlara Övgü adlı bu bölümünde Montaigne, cesaret isteyen bir sorgulamaya girişerek insanın hayvanlardan ayrı ve üstün niteliklerle donatılmış olduğu kabulüne ve bu kabule dayanarak hayvanlar üzerinde mutlak bir tahakküm kurmanın meşru görülmesine meydan okur.
Montaigne’in çağlar ötesinden, hümanizme özgü görecelilikle okuru bir yandan sıradanlaşmış şeyleri bambaşka bir gözle görmeye, bir yandan da farklı gördüğü şeylere dair peşin yargılara kapılmaktan kaçınmaya çağıran sesi hâlâ canlı.
Antik düşünürlerden çağdaşlarına dek pek çok yazardan alıntılarla, tarihten örneklerle ve renkli bir üslupla aktarılan anekdotlarla zenginleşen metin, öncü niteliğinin yanı sıra hayvan hakları tartışmalarına halen ışık tutmasıyla da güncelliğini korur.
“Herhangi bir insanla diğer bir insan arasındaki fark, insanla hayvan arasındaki farktan büyüktür.”
Montaigne
#kısaklasikler #fransızklasikleri #denemeler #hümanizm #antikdüşünürler #hayvanhakları
Yayınevi: Can Yayınları
Yazar: Michel de Montaigne
Çeviri: Ebru Erbaş
Dizi: Kısa Klasikler
Tür: Deneme
MICHEL DE MONTAIGNE, 1533’te Bordeaux yakınlarında doğdu ve yaşamının neredeyse tamamını yine Bordeaux’da geçirdi. Ailesi tüccar büyükbaba Montaigne’in temellerini attığı bir servete sahipti, babası Bordeaux belediye başkanı olarak görev yaptı. Evde eğitim gören Montaigne’in çevresinde, babasının isteği üzerine altı yaşına kadar yalnızca Latince konuşuldu ve yazar anadili Fransızcayı sonradan öğrendi. Disiplin kurallarının fazlasıyla sert olduğu Collège de Guyenne’de Latince ve Yunanca, Bordeaux Edebiyat Fakültesi’nde Felsefe ve Université de Toulouse’da Hukuk alanlarında yükseköğrenimini tamamladı. 1570’te Bordeaux Parlamentosu’ndaki koltuğunu sattı ve kamu hizmetini bırakıp yazmaya yoğunlaştı. Ünlü Denemeler’inin ilk iki cildinin üzerinde dokuz yıl çalıştı. 107 denemeden oluşan eser, eğitim, felsefe, insan hakları gibi konulara değinir ve Ortaçağ dogmatizmini yıkmaya odaklanır. Montaigne, Sokrates’ten sonra insan üzerine yoğunlaşan en önemli düşünür olarak görülür. Parlamentodan ayrıldıktan sonra günlerini ailesinin şatosundaki büyük kütüphanede geçirmiş, 1592’de hayatını kaybetmiştir.
REFİKA EBRU ERBAŞ, İstanbul’da doğdu. Notre Dame de Sion Fransız Lisesi 1991 ve Marmara Üniversitesi Fransızca Kamu Yönetimi, Tarabya 1996 mezunu. Liseden beri çeviri yapıyor.